Bloom & Fink – Công cụ thiết kế khóa học dành cho quản lý

Thiết kế khóa học dành cho nhà quản lý không chỉ dừng lại ở việc truyền đạt kiến thức. Một chương trình đào tạo quản lý hiệu quả phải giúp học viên “hiểu” biết cách “ứng dụng” và cuối cùng “trở thành” những nhà quản lý giỏi hơn.

Trong đó, Thang đo Bloom đóng vai trò định hướng rõ ràng các mục tiêu học tập theo 6 cấp độ tư duy, từ ghi nhớ đến sáng tạo. Còn Bảng phân loại học tập Fink lại bổ sung chiều sâu khi nhấn mạnh vào trải nghiệm, kỹ năng, thái độ và hành vi thực tế. Việc kết hợp cả Bloom và Fink giúp thiết kế khóa học vừa đầy đủ về kiến thức, vừa toàn diện về ứng dụng. Đây là cách để xây dựng chương trình đào tạo mang lại kết quả thực sự cho cả người học và doanh nghiệp.

Nội dung thuộc Góc nhìn chuyên gia

Thang đo Bloom – Nền tảng tư duy trong thiết kế khóa học dành cho quản lý

Thang đo Bloom (Bloom’s Taxonomy) là khung phân loại mục tiêu đào tạo theo 6 cấp độ tư duy, từ cơ bản đến nâng cao. Công cụ này giúp xác định rõ học viên cần đạt mức kiến thức và kỹ năng nhận thức nào, từ đó xây dựng mục tiêu và tiêu chí đánh giá phù hợp. Đây là cơ sở quan trọng để trả lời câu hỏi: “Sau khóa học, học viên cần đạt đến cấp độ tư duy nào?”

Tìm hiểu chi tiết hơn từng cấp độ và cách vận dụng tại bài viết Thang đo Bloom – 6 cấp độ tư duy trong đánh giá đào tạo.

6 cấp độ tư duy trong Thang đo Bloom

• Ghi nhớ (Remember): Nhận biết và ghi nhớ thông tin.

• Hiểu (Understand): Giải thích, diễn giải ý nghĩa.

• Áp dụng (Apply): Vận dụng kiến thức trong tình huống thực tế.

• Phân tích (Analyze): Chia nhỏ, tìm mối liên hệ giữa các yếu tố.

• Đánh giá (Evaluate): Đưa ra nhận định dựa trên tiêu chí rõ ràng.

• Sáng tạo (Create): Kết hợp, cải tiến để tạo ra giải pháp mới.

Cách ứng dụng trong thiết kế khóa học dành cho quản lý

Bước 1: Xác định cấp độ tư duy phù hợp

Trước khi xây dựng nội dung, cần xác định học viên ở khóa học này cần đạt cấp độ nào.

Ví dụ:

• Với khóa Kỹ năng giao tiếp dành cho quản lý mới, mục tiêu tập trung vào “Hiểu” và “Áp dụng” để nắm vững nguyên tắc giao tiếp và thực hành cơ bản.

• Với khóa Kỹ năng giao tiếp nâng cao dành cho quản lý cấp trung, mục tiêu hướng đến “Phân tích”, “Đánh giá” và “Sáng tạo” để giúp học viên xử lý tình huống khó và phát triển phong cách giao tiếp riêng.

Bước 2: Chuyển cấp độ thành mục tiêu học tập đo lường được

Mỗi cấp độ cần được cụ thể hóa bằng mục tiêu học tập rõ ràng, có thể đánh giá.

Ví dụ:

• Ở cấp độ “Hiểu”: Học viên giải thích được các nguyên tắc giao tiếp hiệu quả và nêu ví dụ minh họa.

• Ở cấp độ “Phân tích”: Học viên phân tích tình huống giao tiếp thất bại, chỉ ra nguyên nhân và đề xuất cách cải thiện.

Bước 3: Thiết kế hoạt động học tập phù hợp

Hoạt động cần bám sát cấp độ tư duy đã chọn, đảm bảo học viên được trải nghiệm thực tiễn.

Ví dụ:

• Ở cấp độ “Hiểu”: Thảo luận nhóm về ưu – nhược điểm của các phong cách giao tiếp trong quản lý.

• Ở cấp độ “Phân tích”: Xem tình huống mô phỏng, phân tích phản ứng của nhà quản lý và đề xuất giải pháp xử lý.

Bước 4: Đánh giá với tiêu chí rõ ràng

Cần xây dựng thang đo năng lực (Assessment Rubric) hoặc bộ tiêu chí chi tiết cho từng cấp độ.

Ví dụ: với cấp độ “Phân tích”, tiêu chí có thể gồm:

• Xác định nguyên nhân trong các tình huống giao tiếp.

• Đánh giá tính phù hợp của phản ứng quản lý.

• Đề xuất phương án xử lý cụ thể.

Ưu và nhược điểm khi áp dụng Thang đo Bloom

Ưu điểm:

• Mục tiêu học tập rõ ràng, đo lường được.

• Cấu trúc logic từ cơ bản đến nâng cao.

• Kết nối chặt chẽ giữa mục tiêu, hoạt động và đánh giá.

• Phù hợp để phát triển kiến thức và kỹ năng nhận thức.

Nhược điểm:

• Tập trung nhiều vào năng lực tư duy, ít chú trọng kỹ năng mềm và thái độ.

• Chưa phản ánh đầy đủ tác động dài hạn của chương trình đào tạo.

• Dễ rơi vào áp dụng cứng nhắc nếu không kết hợp với mô hình khác (như Fink).

Bảng phân loại Fink – Khung học tập biến kiến thức thành năng lực

6 loại hình học tập trong Bảng phân loại Fink

Khác với Thang đo Bloom tập trung vào các cấp độ tư duy nhận thức, Bảng phân loại học tập Fink (Fink’s Taxonomy of Significant Learning) nhấn mạnh đến sự thay đổi toàn diện và lâu dài. Mô hình gồm sáu loại hình học tập có tính tương tác lẫn nhau, không theo thứ bậc:

• Kiến thức nền tảng (Foundational Knowledge): Khái niệm, nguyên tắc, thông tin cơ bản.

• Ứng dụng (Application): Khả năng vận dụng để giải quyết vấn đề, tư duy phản biện và thực hành kỹ năng.

• Tích hợp (Integration): Liên kết kiến thức, kinh nghiệm để có cái nhìn toàn diện.

• Khía cạnh con người (Human Dimension): Hiểu về bản thân và người khác, phát triển kỹ năng xã hội và đạo đức.

• Sự quan tâm (Caring): Thay đổi thái độ, niềm tin, tạo động lực học tập.

• Học cách học (Learning How to Learn): Nâng cao năng lực tự học, tự điều chỉnh quá trình học.

Quy trình ứng dụng Fink trong thiết kế khóa học dành cho quản lý

Bước 1: Xác định mục tiêu cho cả 6 loại hình học tập

Không chỉ tập trung vào kiến thức, người làm đào tạo cần đặt mục tiêu cho cả kỹ năng, thái độ và khả năng tự phát triển.

Ví dụ trong khóa Kỹ năng giao tiếp dành cho quản lý:

• Kiến thức nền tảng: Hiểu nguyên tắc lắng nghe chủ động, đặt câu hỏi và phản hồi.

• Ứng dụng: Thực hành hội thoại 1:1 với nhân viên.

• Tích hợp: Kết hợp giao tiếp trực tiếp và giao tiếp qua email trong xử lý công việc.

• Khía cạnh con người: Tự đánh giá phong cách giao tiếp, nhận phản hồi từ đồng đội.

• Sự quan tâm: Nhận cảm hứng từ câu chuyện lãnh đạo giao tiếp thành công.

• Học cách học: Lập kế hoạch rèn luyện kỹ năng giao tiếp trong 6 tháng.

Bước 2: Thiết kế hoạt động học tập tương ứng

Mỗi loại hình học tập cần được chuyển thành hoạt động cụ thể để học viên trải nghiệm.

Ví dụ trong khóa Kỹ năng giao tiếp dành cho quản lý:

• Kiến thức nền tảng: Bài giảng kết hợp phân tích tình huống điển hình.

• Ứng dụng: Thực hành đóng vai trong tình huống phản hồi hiệu suất.

• Tích hợp: Workshop xử lý mâu thuẫn qua nhiều kênh giao tiếp.

• Khía cạnh con người: Bài tập tự đánh giá và nhận phản hồi 360°.

• Sự quan tâm: Lắng nghe lãnh đạo chia sẻ trải nghiệm giao tiếp tạo ảnh hưởng.

• Học cách học: Hướng dẫn xây dựng kế hoạch phát triển kỹ năng cá nhân.

Bước 3: Kết hợp phương pháp đánh giá đa dạng

Để phản ánh đúng kết quả học tập, cần phối hợp nhiều hình thức đánh giá thay vì chỉ dùng một hình thức nhất định.

Ví dụ trong khóa Kỹ năng giao tiếp dành cho quản lý:

• Kiến thức nền tảng: Trắc nghiệm kiến thức về nguyên tắc giao tiếp.

• Ứng dụng: Quan sát và chấm điểm phần thực hành khi quản lý giao tiếp với đồng nghiệp.

• Tích hợp: Đánh giá bài tập nhóm xử lý tình huống đa kênh.

• Khía cạnh con người: Nhật ký học tập và phản hồi 360°.

• Sự quan tâm: Khảo sát mức độ cam kết cải thiện kỹ năng giao tiếp sau khóa học.

Bước 4: Liên kết mục tiêu học tập với mục tiêu doanh nghiệp

Các mục tiêu trong Fink cần gắn với chiến lược tổ chức và KPI.

Ví dụ: Khóa Kỹ năng giao tiếp dành cho quản lý giúp tăng hiệu quả phối hợp giữa các phòng ban, rút ngắn thời gian xử lý công việc xuống 20% trong 6 tháng.

Ưu và nhược điểm khi áp dụng Fink trong thiết kế khóa học dành cho quản lý

Ưu điểm:

• Tác động toàn diện đến kiến thức – kỹ năng – thái độ.

• Khuyến khích học tập trải nghiệm và áp dụng thực tiễn.

• Giúp học viên phát triển bền vững nhờ “học cách học”.

• Dễ dàng gắn kết mục tiêu đào tạo với mục tiêu chiến lược.
  

Nhược điểm:

• Thiết kế và triển khai đòi hỏi nhiều thời gian.

• Cần đa dạng công cụ đánh giá, không chỉ lý thuyết.

• Trainer phải có kỹ năng dẫn dắt trải nghiệm.

• Khó áp dụng trọn vẹn cho khóa học quá ngắn hạn.

Phân biệt giữa Thang đo Bloom và Bảng phân loại học tập Fink

Nếu Thang đo Bloom giúp xác định mức độ kiến thức và tư duy mà học viên cần đạt, thì Bảng phân loại học tập Fink mở rộng để bao trùm cả trải nghiệm học tập, sự thay đổi hành vi và phát triển con người.

Tiêu chí	Thang đo Bloom	Bảng phân loại học tập Fink
Mục tiêu chính	Phát triển tư duy nhận thức: đo mức độ hiểu, khả năng áp dụng và phân tích thông tin.	Thay đổi toàn diện: kiến thức, kỹ năng, thái độ, động lực và khả năng tự học.
Cấu trúc	Phân cấp từ thấp đến cao: Ghi nhớ → Hiểu → Áp dụng → Phân tích → Đánh giá → Sáng tạo.	Tương tác đa chiều giữa 6 loại hình: Kiến thức nền tảng – Ứng dụng – Tích hợp – Khía cạnh con người – Sự quan tâm – Học cách học.
Trọng tâm	Xác định “học cái gì” và mức độ tư duy cần đạt.	Thiết kế cách “học như thế nào” và định hình học viên “trở thành ai” sau khóa học.
Ứng dụng tốt nhất	Khi thiết kế khóa học cần mục tiêu học tập rõ ràng, đánh giá kiến thức nền tảng và kỹ năng nhận thức.	Khi thiết kế khóa học dành cho quản lý chú trọng trải nghiệm sâu, phát triển kỹ năng mềm, thái độ và hành vi bền vững.
Phương pháp đánh giá	Trắc nghiệm, bài tập tình huống, bài viết phân tích.	Đánh giá dự án nhóm, phản hồi 360°, nhật ký học tập, quan sát thực hành.
Kết quả đầu ra	“Biết” và “Hiểu” – có thể áp dụng từ cơ bản đến nâng cao.	“Làm được” và “Trở thành” – thay đổi hành vi, phong cách làm việc và tư duy quản lý.

 

Cách kết hợp Bloom và Fink trong thiết kế khóa học quản lý

Để thiết kế khóa học dành cho quản lý hiệu quả, việc kết hợp Thang đo Bloom và Bảng phân loại học tập Fink theo 3 bước dưới đây sẽ giúp chương trình vừa chặt chẽ về kiến thức, vừa giàu trải nghiệm thực tiễn.

Bước 1 – Xây nền tảng kiến thức với Bloom

• Xác định kiến thức cốt lõi cần truyền tải.

• Đặt mục tiêu học tập rõ ràng cho từng cấp độ tư duy trong Bloom.

Ví dụ trong khóa Kỹ năng giao tiếp dành cho quản lý:

Học viên có thể phân tích 3 phong cách phản hồi của quản lý đối với nhân viên và đánh giá ưu – nhược điểm của từng phong cách.

Bước 2 – Mở rộng và làm sâu trải nghiệm với Fink

• Bổ sung mục tiêu về kỹ năng, thái độ và khả năng kết nối kiến thức với thực tế công việc.

• Thiết kế hoạt động học tập như đóng vai, mô phỏng tình huống, workshop nhóm.

Ví dụ trong khóa Kỹ năng giao tiếp dành cho quản lý:

Học viên làm việc nhóm để xây dựng và thực hành một kịch bản giao tiếp (ví dụ: nhân viên có hiệu suất thấp), áp dụng kỹ thuật lắng nghe chủ động và phản hồi xây dựng. Sau đó, họ nhận phản hồi trực tiếp từ đồng nghiệp và giảng viên.

Bước 3 – Đánh giá đa chiều

• Với Bloom: sử dụng kiểm tra trắc nghiệm, bài tập tình huống để đo kiến thức và tư duy.

• Với Fink: đánh giá dự án nhóm, nhật ký học tập, phản hồi 360° để đo kỹ năng và thái độ.

• Kết hợp cả hai để vừa đo được kiến thức nền, vừa quan sát sự thay đổi hành vi trong thực tế.

Ví dụ trong khóa Kỹ năng giao tiếp dành cho quản lý:

• Bloom: Trắc nghiệm về nguyên tắc giao tiếp, kỹ thuật đặt câu hỏi và cấu trúc phản hồi.

• Fink: Đánh giá phần thực hành giao tiếp nhóm theo rubric, học viên viết nhật ký phản ánh sự tiến bộ cá nhân, đồng thời nhận phản hồi 360° từ đồng nghiệp về phong cách giao tiếp.

Tạm kết về hai công cụ thiết kế khóa học dành cho quản lý với Bloom & Fink

Thang đo Bloom và Bảng phân loại học tập Fink không đối lập mà bổ trợ cho nhau trong thiết kế chương trình đào tạo quản lý. Bloom giúp xây nền kiến thức vững chắc, đặt mục tiêu rõ ràng và dễ đo lường; trong khi Fink mở rộng sang trải nghiệm, kỹ năng, thái độ và sự phát triển dài hạn.

Khi kết hợp khéo léo hai mô hình này, chương trình đào tạo vừa chuẩn hóa nội dung, vừa tạo ra sự thay đổi thực chất trong năng lực và hành vi của học viên – từ “biết” đến “làm được” và cuối cùng “trở thành” nhà quản lý hiệu quả hơn.

Nếu doanh nghiệp của bạn đang tìm kiếm phương pháp thiết kế khóa học vừa khoa học, vừa đảm bảo tính ứng dụng thực tiễn, hãy liên hệ VMP Academy qua Hotline 1800 6981 hoặc email daotao@vmp.edu.vn để được tư vấn giải pháp phù hợp.