Nội dung bài viết:
Giới thiệu
Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt, các doanh nghiệp nhận ra rằng nguồn lực con người mới chính là lợi thế bền vững nhất. Tuy nhiên, năng lực sáng tạo, sự cam kết và chủ động của nhân viên chỉ thực sự được phát huy khi phong cách lãnh đạo cũng thay đổi: từ mô hình kiểm soát, ra lệnh đơn thuần sang đồng hành, khơi dậy và khai thác tối đa tiềm năng cá nhân. Việc chuyển đổi từ lãnh đạo chỉ đạo sang lãnh đạo coaching không chỉ là một xu hướng quản trị mà còn là động lực tạo ra giá trị mới cho tổ chức – nhưng đi kèm là không ít thách thức và đòi hỏi sự bền bỉ từ chính các nhà lãnh đạo. Bài viết này sẽ cùng bạn nhận diện những khó khăn trên hành trình chuyển đổi, khám phá các lợi ích thực tiễn cũng như xác định yếu tố then chốt giúp hành trình ấy thành công.
Nhận diện thách thức trong chuyển đổi từ lãnh đạo chỉ đạo sang lãnh đạo coaching: thách thức và kết quả
1. Tư duy truyền thống và văn hóa cấp bậc: Gốc rễ thách thức khi thay đổi từ chỉ đạo sang coaching
Chuyển đổi mô hình lãnh đạo từ chỉ đạo sang coaching là quá trình đòi hỏi sự lột xác về tư duy lẫn văn hóa tổ chức. Trong thực tế, rào cản lớn nhất thường nằm ngay ở chính niềm tin, thói quen của lãnh đạo và tập thể, đặc biệt là với những nơi đã quen giữ khoảng cách quyền lực rõ rệt. Sự định kiến xem “quyền lực là ra lệnh” ăn sâu vào tâm trí nhiều lãnh đạo Việt Nam, khiến họ khó tin rằng trao quyền, lắng nghe và dẫn dắt bằng coaching thực sự mang lại kết quả bền vững. Nỗi lo ngại mất quyền kiểm soát, sợ nhân viên không thực hiện đúng ý, hoặc tâm lý e dè học hỏi phương pháp quản trị mới thường khiến lãnh đạo chưa sẵn sàng thử sức với vai trò coach.
Về phía tổ chức, văn hóa “trên nói – dưới nghe” vẫn phổ biến, nơi trao đổi hai chiều còn dè dặt và nhân viên ít được khuyến khích phản biện, tự đưa ra giải pháp, hoặc dám sai để học hỏi. KPI, thành tích ngắn hạn thường là trung tâm, thay vì xây dựng năng lực nội tại. Đặc biệt, sự thiếu gương mẫu về coaching ở lãnh đạo cấp cao dẫn đến hiệu ứng domino tiêu cực ở các cấp dưới, cản trở việc lan tỏa một môi trường đề cao học hỏi và đồng hành.
Năng lực coaching cũng là vấn đề then chốt: đặt câu hỏi mở, lắng nghe sâu, tạo dựng niềm tin cho phép nhân viên tự chịu trách nhiệm và phát triển tiềm năng là kỹ năng phức tạp và chưa được chú trọng đào tạo bài bản. Trong khi đó, nhiều lãnh đạo lẫn nhân viên vừa thiếu kỹ năng vừa chưa sẵn lòng đầu tư thời gian luyện tập, dẫn đến sự chuyển đổi bị “chững lại” ở mức hình thức hoặc nửa vời.
Tiêu biểu, trong một doanh nghiệp lớn tại Việt Nam, khi bắt đầu chuyển đổi sang văn hóa coaching, lãnh đạo cấp cao hoài nghi, cấp trung lúng túng và nhân viên vẫn thụ động. Nhờ triển khai các chương trình đào tạo, truyền cảm hứng liên tục, tổ chức đã từng bước tháo gỡ rào cản, nhân sự chủ động hơn, sáng tạo được thúc đẩy và kết quả kinh doanh cũng có sự chuyển biến rõ rệt (Leader As Coach 102).
Để hiểu sâu hơn về các phương diện văn hóa và cá tính tổ chức ảnh hưởng đến coaching, bạn đọc có thể tham khảo thêm tại bài viết Xác định phong cách coaching phù hợp cá tính, văn hoá doanh nghiệp.
2. Bước ngoặt phát triển: Đòi hỏi năng lực và kỹ năng mới trong chuyển đổi từ quản trị truyền thống sang lãnh đạo coaching
Sự chuyển mình từ lãnh đạo chỉ đạo sang lãnh đạo coaching không chỉ đòi hỏi sự thay đổi tư duy mà còn yêu cầu nhà lãnh đạo trau dồi và làm chủ nhiều năng lực, kỹ năng mới. Nếu như trước đây, quyền lực thể hiện qua khả năng kiểm soát và ra lệnh, thì giờ đây, tiêu chí đánh giá lãnh đạo lại nằm ở khả năng lắng nghe sâu, đặt câu hỏi mở và tạo dựng môi trường tin cậy cho nhân viên phát triển.
Một trong những thử thách lớn chính là kỹ năng coaching thực thụ. Nhiều nhà lãnh đạo còn nhầm lẫn coaching với mentoring hoặc đào tạo trực tiếp, dẫn đến việc áp dụng không đúng bản chất. Kỹ năng lắng nghe chủ động – không phán xét, khả năng đặt câu hỏi định hướng giúp nhân viên tự nhận diện vấn đề thay vì áp đặt giải pháp, hay kỹ năng phản hồi xây dựng, truyền động lực… đều là những tiêu chí then chốt nhưng hiếm khi được đào tạo bài bản trong môi trường quản lý truyền thống. Ngoài ra, năng lực thấu cảm và xây dựng không gian an toàn để nhân viên dám chia sẻ, dám thử nghiệm cũng đóng vai trò nền tảng.
Đặc biệt, yếu tố “trao quyền” yêu cầu lãnh đạo tin tưởng vào năng lực tự chủ của nhân viên – một bước chuyển không dễ đối với người đã quen hoạt động trong môi trường kiểm soát chặt chẽ. Áp lực về thời gian, chỉ tiêu ngắn hạn, cùng nỗi lo “mất kiểm soát” khiến không ít lãnh đạo ngần ngại chuyển giao quyền quyết định. Sự thay đổi này không chỉ là rèn luyện kỹ năng, mà còn phải từng bước xây dựng lại văn hóa doanh nghiệp hướng đến hợp tác, sáng tạo và phát triển dài hạn. Những chương trình đào tạo chuyên biệt như rèn luyện kỹ năng coaching mỗi ngày cho nhà quản lý đang ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong việc đổi mới năng lực lãnh đạo, giúp nhà quản lý nhận diện rõ ràng các thách thức và vạch ra lộ trình phát triển bền vững cho cá nhân lẫn tổ chức.
Tìm hiểu thêm về các năng lực cần thiết trong chuyển dịch sang lãnh đạo coaching tại leaderascoach.substack.com.
Tác động và kết quả thực tế của quá trình chuyển đổi từ lãnh đạo chỉ đạo sang lãnh đạo coaching: Thách thức và thành tựu nổi bật
1. Hiệu suất bứt phá và sự trưởng thành đội ngũ nhờ chuyển đổi kiểu lãnh đạo: Khai phá tiềm năng cá nhân qua coaching
Chuyển đổi từ lãnh đạo chỉ đạo sang lãnh đạo coaching mang đến một làn gió mới trong cách vận hành doanh nghiệp, thay đổi sâu sắc cách thức hình thành năng lực cá nhân và tập thể. Khác với mô hình quản lý truyền thống – nơi người lãnh đạo đóng vai trò cấp trên kiểm soát và ra lệnh – lãnh đạo coaching đặt trọng tâm vào việc đặt câu hỏi, lắng nghe sâu sắc và hỗ trợ nhân viên phát triển giải pháp của riêng mình. Chính sự dịch chuyển này trở thành điểm tựa giúp cá nhân chủ động nhận diện giá trị, xác lập mục tiêu nghề nghiệp rõ nét và không ngừng học hỏi qua từng trải nghiệm thực tế.
Một lợi thế vượt trội khác của lãnh đạo coaching chính là việc kiến tạo môi trường khuyến khích đổi mới, nơi sự khác biệt được tôn trọng và mỗi cá nhân cảm nhận rõ rệt quyền làm chủ sự phát triển bản thân. Nhiều số liệu nghiên cứu uy tín cho thấy, khi hướng tới coaching leadership, các tổ chức ghi nhận tỷ lệ gia tăng đáng kể về sự gắn kết với công ty (tăng đến 39%), năng suất làm việc (tăng 46%) và sự hài lòng trong công việc (tăng 43%). Điều này xuất phát từ việc nhân viên được trao quyền khám phá, phát huy chủ động và tự tin đưa ra quyết định, nhờ đó sức sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề cá nhân được khơi dậy mạnh mẽ.
Tuy nhiên, hành trình chuyển đổi không tránh khỏi những thách thức. Bản thân nhà quản lý phải thay đổi niềm tin về vai trò lãnh đạo – từ chỗ chỉ đạo, kiên quyết áp đặt, sang vai trò người dẫn dắt thầm lặng thông qua coaching. Nếu không khéo léo, việc coaching có thể khiến một số cá nhân thiếu chủ động hoặc trở nên phụ thuộc, đặc biệt khi kết hợp coaching chưa đúng hoàn cảnh hoặc chưa xác định rõ nhu cầu phát triển của từng thành viên. Do đó, người lãnh đạo hiện đại cần linh hoạt kết hợp các phương thức quản trị phù hợp, kiên trì rèn luyện kỹ năng lắng nghe chủ động, đặt câu hỏi khai mở và phản hồi giá trị nhằm xây dựng một đội ngũ phát triển bền vững.
Để tối ưu hóa tác động tích cực của lãnh đạo coaching lên hiệu suất cá nhân, tổ chức nên chú trọng đầu tư đào tạo năng lực huấn luyện cho quản lý các cấp và xây dựng văn hóa học hỏi liên tục. Tham khảo về vai trò của coaching trong bứt phá hiệu suất doanh nghiệp tại tích hợp coaching vào quản lý hiệu suất. Xem thêm số liệu nghiên cứu thực tế tại cafef.vn.
2. Bức phá hiệu quả tổ chức: Lợi ích tổng thể khi doanh nghiệp chuyển mình sang lãnh đạo coaching
Việc chuyển đổi từ lãnh đạo chỉ đạo sang lãnh đạo coaching không chỉ là sự thay đổi trong cách nhà lãnh đạo tiếp cận công việc mà còn tạo ra một bước ngoặt quan trọng cho hiệu quả tổng thể của tổ chức. Khi các tổ chức chấp nhận lãnh đạo coaching, bức tranh nội bộ bắt đầu thay đổi rõ rệt: hiệu suất, động lực và khả năng thích nghi của đội ngũ đều được nâng tầm. Dữ liệu từ nhiều nghiên cứu cho thấy, sự gắn kết của nhân viên với tổ chức tăng gần 40%, mức độ hài lòng công việc, tinh thần đồng đội và hiệu quả giao tiếp cũng cải thiện vượt bậc, tạo tiền đề vững chắc để tổ chức phát triển bền vững.
Chìa khóa của lãnh đạo coaching nằm ở việc trao quyền và khơi dậy tiềm năng. Thay vì quản lý bằng mệnh lệnh, lãnh đạo trở thành người đồng hành, thúc đẩy nhân viên chủ động giải quyết vấn đề, sáng tạo và đóng góp ý tưởng mới. Điều này giúp doanh nghiệp liên tục cải tiến quy trình, nhanh chóng thích nghi với biến động thị trường cũng như mở rộng sức cạnh tranh trên thị trường lao động, đặc biệt khi nhu cầu học hỏi và phát triển cá nhân ngày càng được đề cao.
Không dừng ở hiệu suất công việc, phong cách coaching còn xây dựng văn hóa tổ chức cởi mở, nơi niềm tin và sự học tập liên tục là động lực. Nhân viên cảm thấy được công nhận, sẵn sàng gắn bó lâu dài, tỷ lệ nghỉ việc tự nguyện giảm đáng kể. Đồng thời, lãnh đạo nội bộ kế cận được phát triển từ bên trong, giảm thiểu lệ thuộc vào nhân sự bên ngoài và đảm bảo sự chuyển giao bền vững.
Thực tế, các doanh nghiệp áp dụng mô hình coaching đã ghi nhận tỷ lệ dự án thành công và số sáng kiến cải tiến tăng mạnh, minh chứng cho giá trị thực tiễn của sự chuyển đổi này. Quá trình triển khai đòi hỏi thời gian và sự kiên nhẫn, nhưng lợi ích dài hạn mà tổ chức nhận được xứng đáng với mọi nỗ lực đầu tư, nhất là khi kết hợp các công cụ đánh giá hiệu quả coaching hiện đại như chia sẻ tại tích hợp coaching quản lý hiệu suất doanh nghiệp.
Xem thêm các số liệu và phân tích chi tiết tại vina-aspire.com.
Các yếu tố đảm bảo thành công trong chuyển đổi từ lãnh đạo chỉ đạo sang lãnh đạo coaching: thách thức và kết quả
1. Cam kết lãnh đạo: Nguồn năng lượng dẫn đường cho chuyển đổi từ chỉ đạo sang coaching bền vững
Trong hành trình chuyển đổi từ lãnh đạo chỉ đạo sang lãnh đạo coaching, cam kết mạnh mẽ từ đội ngũ lãnh đạo đóng vai trò như động lực trung tâm đưa tổ chức vượt qua vùng tối mờ của đổi thay để chạm tới sự bền vững. Chính sự kiên định của lãnh đạo mới lan tỏa được tầm nhìn về một văn hóa học hỏi lấy coaching làm trọng tâm, truyền cảm hứng tới toàn bộ đội ngũ về sự nghiêm túc và dài hơi của công cuộc chuyển đổi. Khi lãnh đạo trực tiếp làm gương, chủ động áp dụng kỹ năng lắng nghe, đặt câu hỏi mở, phản hồi xây dựng trong từng hoạt động quản trị, sự thay đổi sẽ được cảm nhận sâu hơn thay vì đơn thuần là yêu cầu từ trên xuống.
Sự cam kết còn thể hiện ở chỗ lãnh đạo chủ ý tạo ra môi trường an toàn tâm lý, nơi nhân viên được lắng nghe và trao quyền thực chất. Năng lượng tích cực từ lãnh đạo giúp mỗi thành viên mạnh dạn thử nghiệm, phát huy ý tưởng, sẵn sàng chịu trách nhiệm và chủ động giải quyết vấn đề. Đây là nền tảng để hình thành niềm tin tuyệt đối giữa các tầng lớp trong tổ chức, giúp việc chuyển giao quyền lực và trách nhiệm diễn ra liền mạch, tăng sáng tạo và chủ động nội tại.
Tuy nhiên, duy trì cam kết lãnh đạo không phải là con đường ít thử thách. Thói quen kiểm soát, lo ngại về hiệu quả ngắn hạn hay áp lực từ kết quả trước mắt thường làm lung lay quyết tâm. Lãnh đạo muốn thành công phải chủ động rèn luyện các kỹ năng coaching theo thời gian, tự coaching bản thân, đồng thời kèm cặp và đào tạo các cấp trung gian để lan tỏa tinh thần chuyển đổi. Quá trình này đòi hỏi sự kiên trì và khả năng lắng nghe phản hồi thực tế để điều chỉnh lộ trình hợp lý, đặc biệt trong bối cảnh tổ chức đa dạng về văn hóa và thói quen quản trị.
Khi cam kết được duy trì vững chắc toàn diện, kết quả sẽ được phản ánh rõ rệt qua sự phát triển chủ động của nhân viên, hiệu suất tăng vọt, môi trường gắn kết và năng lực thích ứng dài hạn. Đó chính là thành quả của một tổ chức học hỏi, với lãnh đạo giữ vai trò nguồn động lực, hiện thực hóa cam kết từ tư duy đến hành động nhất quán.
Tìm hiểu thêm về vai trò của cam kết lãnh đạo trong chuyển đổi phong cách quản lý tại Leader As Coach.
2. Nền tảng bền vững: Đào tạo và kiến tạo văn hóa coaching để bảo đảm thành công chuyển đổi lãnh đạo
Đào tạo bài bản và kiến tạo văn hóa coaching không chỉ là giải pháp nhất thời, mà còn là yếu tố cốt lõi để chuyển đổi từ lãnh đạo chỉ đạo sang lãnh đạo coaching một cách hiệu quả và lâu bền. Khi tổ chức nhận ra rằng lãnh đạo coaching đòi hỏi thay đổi sâu sắc về tư duy, kỹ năng cũng như niềm tin vào khả năng phát triển nội lực của đội ngũ, việc triển khai các chương trình đào tạo liên tục dành cho lãnh đạo ở mọi cấp trở nên thiết yếu. Ngoài các khóa học chính quy về coaching, xây dựng hệ thống mentoring, thực hành phản hồi hai chiều, tạo môi trường học tập chủ động là những bước đi quan trọng.
Một văn hóa coaching thực thụ không chỉ dừng ở việc truyền đạt kiến thức, mà còn phải biến coaching thành thực hành hằng ngày. Lãnh đạo cần đóng vai trò hình mẫu trong việc lắng nghe, đặt câu hỏi cởi mở, dẫn dắt đối thoại không phán xét và chủ động trao quyền cho nhân viên. Đặc biệt, sự an toàn tâm lý rất quan trọng, giúp mỗi thành viên dám thử nghiệm, học hỏi từ sai lầm và phát huy tối đa điểm mạnh cá nhân. Khi lãnh đạo cấp cao thể hiện sự cam kết, trực tiếp tham gia và lan tỏa giá trị coaching, niềm tin và động lực sẽ thấm nhuần toàn bộ tổ chức.
Sự đồng thuận rõ ràng cùng hệ thống đo lường tiến trình coaching như chỉ số hài lòng nhân sự, mức độ phát triển cá nhân, tỉ lệ giữ chân nhân viên sẽ giúp định hình hiệu quả và điều chỉnh liên tục quá trình này. Từng phòng ban cần phối hợp để tránh khoảng cách, gián đoạn hoặc phân hóa trong triển khai văn hóa coaching, đảm bảo định hướng chung và mục tiêu đồng bộ.
Xây dựng thành công một nền văn hóa coaching giúp tổ chức không chỉ nâng cao hiệu suất mà còn kiến tạo môi trường sáng tạo, nơi mỗi cá nhân chủ động phát triển và tổ chức có thể thích nghi linh hoạt với mọi biến động. Để khám phá thêm về cách tạo dựng văn hóa học hỏi tích cực trong doanh nghiệp hiện đại, bạn có thể tìm hiểu thêm tại học tập liên tục và xây dựng văn hóa học hỏi. Tham khảo thêm kiến thức về lãnh đạo coaching tại https://www.coachforlife.vn/post/lanh-dao-voi-coaching.
Kết luận
Chuyển đổi từ lãnh đạo chỉ đạo sang lãnh đạo coaching là thử thách lớn nhưng cũng là cơ hội để doanh nghiệp thực sự bứt phá trong bối cảnh mới. Khi lãnh đạo dám đặt niềm tin vào đội ngũ, không ngừng học hỏi các kỹ năng coaching và kiên định với văn hóa trao quyền, kết quả sẽ là nguồn nhân lực phát triển mạnh mẽ, văn hóa tổ chức bền vững và hiệu suất vận hành vượt trội. Hành trình này cần thời gian, sự cam kết không ngừng – nhưng thành quả mang lại luôn xứng đáng với những nỗ lực bạn đầu tư.
Bạn đã sẵn sàng nâng cao hiệu suất và phát triển đội ngũ?
Yêu cầu tư vấn ngay để nhận chương trình đào tạo và lộ trình phát triển thói quen huấn luyện tại Coaching Skills For Manager.
Về chúng tôi
Coaching Skills For Manager là Học viện đào tạo chuyên sâu thuộc VMP Academy, Coaching Skills cung cấp các giải pháp đào tạo thực chiến về năng lực huấn luyện dành cho quản lý.
Chúng tôi giúp biến nhà quản lý thành những người lãnh đạo khai vấn, có khả năng xây dựng đội ngũ tự chủ, sáng tạo và hiệu suất cao.
Khám phá lộ trình phát triển năng lực lãnh đạo tại: www.coachingskills.vn